Utrzymanie porządku i higieny wokół naszych domów i osiedli to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim zdrowia i ochrony środowiska. Jednym z obowiązków, który często umyka mieszkańcom, jest utrzymywanie pojemników na odpady w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym. Warto wiedzieć, kto faktycznie odpowiada za ten obowiązek, w jakich sytuacjach może on zostać przejęty przez gminę i dlaczego takie rozwiązanie jest korzystniejsze zarówno dla mieszkańców, jak i dla środowiska, a także jakie wymagania gminy powinny w tym zakresie postawić przedsiębiorcom realizującym te usługi w ramach realizacji zamówień publicznych.
Obowiązki właścicieli nieruchomości
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.), to właściciel nieruchomości ma obowiązek:
- zapewnić wyposażenie nieruchomości w pojemniki na odpady;
- utrzymać je w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym;
- dbać o czystość miejsc gromadzenia odpadów.
W praktyce oznacza to, że właściciel powinien regularnie myć i dezynfekować pojemniki, usuwać zabrudzenia oraz kontrolować ich stan techniczny. Wymaga to czasu, odpowiednich środków chemicznych i przestrzegania zasad bezpieczeństwa sanitarnego, co dla wielu osób jest zadaniem uciążliwym.
Kiedy gmina może przejąć ten obowiązek?
Ustawodawca przewidział możliwość odciążenia właścicieli nieruchomości z tego obowiązku. Na mocy art. 6r ust. 3 u.c.p.g. rada gminy może w drodze uchwały przejąć obowiązki związane z utrzymaniem czystości pojemników na odpady i włączyć je do systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Wówczas koszt wyposażenia nieruchomości w odpowiednie pojemniki na odpady oraz utrzymania pojemników w czystości jest pokrywany w ramach opłat za gospodarowanie odpadami, które mieszkańcy uiszczają do gminy.
Przejęcie obowiązku przez gminę skutkuje tym, że właściciele nieruchomości w ramach uiszczanej opłaty są zwolnieni z:
- samodzielnego zapewnienia pojemników na odpady;
- dbania o ich stan sanitarny, porządkowy i techniczny;
- utrzymywania w czystości miejsca gromadzenia odpadów.
Coraz więcej gmin decyduje się na takie rozwiązanie, ponieważ jest ono efektywne, wygodne i bezpieczne. Realnie zadania te realizowane są przez przedsiębiorstwa odbierające odpady komunalne, które dysponują odpowiednim sprzętem i wiedzą techniczną.
Dlaczego to rozwiązanie jest korzystniejsze?
Bezpieczeństwo sanitarne
Pojemniki na odpady są siedliskiem bakterii, wirusów, grzybów, a także miejscem bytowania gryzoni i owadów. Brak systematycznego mycia zwiększa ryzyko chorób zakaźnych, szczególnie w okresie letnim, kiedy temperatury sprzyjają rozwojowi drobnoustrojów. Profesjonalne czyszczenie pozwala to ryzyko minimalizować, zwiększając bezpieczeństwo mieszkańców.
Ochrona środowiska
Samodzielne mycie pojemników w gospodarstwach domowych wiąże się z powstawaniem ścieków zawierających detergenty i zanieczyszczenia. Bezpieczne dla środowiska mycie i dezynfekowanie pojemników na opady przez profesjonalne podmioty np. za pomocą pojazdu z zamkniętym obiegiem wody, bądź na terenie odpowiednio przygotowanej bazy magazynowo-transportowej, znacznie minimalizuje ryzyko przedostawania się zanieczyszczeń do gleby i wód gruntowych. Głównym celem w zakresie gospodarki odpadami jest ograniczenie negatywnego ich wpływu na środowisko. Profesjonalne mycie pojemników z zamkniętym obiegiem wody oraz prawidłowe zagospodarowanie powstających ścieków pozwala na ograniczenie zużycia wody, oraz emisji substancji szkodliwych.
Ekonomia
Indywidualne mycie pojemników wymaga zakupu detergentów, zużycia wody i czasu mieszkańców. Gdy zadanie przejmują wyspecjalizowane podmioty, koszty jednostkowe spadają, bo usługa jest realizowana systemowo, na dużą skalę, a mieszkańcy zyskują komfort i pewność, że prace są wykonywane profesjonalnie.
Wyższy standard usług
Gminy, które wymagają od wykonawców odpowiedniej infrastruktury (myjek stacjonarnych, pojazdów do dezynfekcji, systemów oczyszczania ścieków), podnoszą standard ochrony sanitarnej i środowiskowej. Profesjonalne mycie pojemników eliminuje sytuacje, w których konkurują ze sobą podmioty bez odpowiedniego zaplecza technicznego, co zwiększa bezpieczeństwo całej społeczności.
Organizacja mycia pojemników w ramach zamówień publicznych
Gminy, przejmując obowiązek utrzymania pojemników w czystości, realizują go poprzez przetargi lub zamówienia publiczne. W takich przypadkach ważne jest, aby już na etapie przygotowania dokumentacji przetargowej zapewnić, aby wyłoniony wykonawca był w stanie profesjonalnie realizować zadanie, zgodnie z wymogami sanitarnymi i środowiskowymi.
Warunki udziału i wymagania techniczne
Zamawiający powinien w takiej sytuacji umieścić w specyfikacji warunki udziału, które gwarantują, że omawiane obowiązki będą realizowane prawidłowo. Powinien on w szczególności wprowadzić następujące wymagania:
- posiadanie przez wykonawcę pojazdu z myjką do pojemników z zamkniętym obiegiem wody;
- dysponowanie przez wykonawcę miejscem do mycia pojemników z uzyskanym pozwoleniem wodnoprawnym, zapewniającym legalne odprowadzanie ścieków i substancji chemicznych;
- ewentualnie posiadanie przez wykonawcę podpisanych umów z podmiotami posiadającymi odpowiednią infrastrukturę do mycia pojemników, jeżeli samodzielnie nie dysponuje on miejscem lub pojazdem do mycia pojemników;
Konieczność uwzględnienia przepisów prawa miejscowego
Specyfikacja warunków zamówienia powinna odnosić się także do aktów prawa miejscowego, które mają status bezwzględnie obowiązujących w danej gminie, np. uchwał rady gminy w sprawie utrzymania czystości i porządku, i być z nimi spójna. Dzięki temu Zamawiający będzie miał pewność, że wykonawca będzie przestrzegał lokalnych wymogów i zminimalizuje on ryzyko niezgodności działań z przepisami obowiązującymi na terenie danej gminy.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 733).
