Założenia instytucji wpisu do Rejestru Działalności Regulowanej
Prowadzenie działalności gospodarczej co do zasady jest możliwe po złożeniu wniosku o jej rozpoczęcie. W obrocie prawnym funkcjonują jednak branże, w których wykonywanie działalności wiąże się z koniecznością zaangażowania szczególnych środków lub posiadania określonych kwalifikacji. W odniesieniu do takich rodzajów działalności ustawodawca zastrzegł sobie prawo kontroli podmiotów je wykonujących. Kontrola ta realizowana jest poprzez udzielania koncesji, wydawanie zezwoleń oraz dokonywanie wpisów do Rejestru Działalności Regulowanej (dalej jako RDR).
Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2025 poz. 1480; dalej jako p.p.):
jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeśli spełnia warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.
Na podstawie treści powyższego przepisu można stwierdzić, że ustawodawca zastrzega sobie prawo do określenia, które rodzaje działalności gospodarczej mają charakter działalności regulowanej i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru prowadzonego przez właściwy organ administracji publicznej. Tym samym swoboda prowadzenia działalności gospodarczej ulega ograniczeniu na mocy przepisów szczególnych, które nakładają dodatkowe wymogi na podmioty zamierzające podjąć tego rodzaju działalność. Ograniczenie to jest jednak uzasadnione względami interesu publicznego, zważywszy na istotę działalności regulowanej, obejmującej obszary usług o podstawowym znaczeniu dla określonych zbiorowości ludzkich, w tym odbiór odpadów komunalnychi.
Działalność gospodarcza odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości
Działalność odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na mocy art. 9d ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2025 poz. 733, dalej jako u.c.p.g.) jest działalnością podlegającą obowiązkowi wpisu do RDR.
W wyroku NSA z dnia 7 maja 2019 r. o sygn. II OSK 1560/17 sąd stwierdził, że:
nałożenie przez ustawodawcę obowiązku uzyskania wpisu do rejestru działalności regulowanej ma ściśle określone cele i ma zapewnić możliwość kontroli tego rodzaju działalności z uwagi na jej charakter. Przepisy dotyczące rejestru zostały wprowadzone w celu zidentyfikowania przedsiębiorców odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości działających na terenie danej gminy oraz potwierdzenia spełnienia warunków prowadzenia działalności określonych w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, jak i możliwości wprowadzenia sankcji za niedopełnienie tych warunków (…).
Przedmiotowa działalność regulowana stanowi wyjątek od reguły określonej w art. 44 p.p., zgodnie z którą wpis do rejestru działalności regulowanej uprawnia do wykonywania działalności gospodarczej na terenie całego kraju i przez czas nieokreślony, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Zgodnie z art. 9c ust. 1 ustawy przedsiębiorca odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do uzyskania wpisu do rejestru w gminie, na terenie której zamierza odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Ustawodawca odszedł w niniejszym przypadku od zasady powszechności skutków wpisu w RDR na rzecz zasady lokalności. Specyfika działalności gospodarczej polegającej na odbieraniu odpadów komunalnych uzasadnia zastosowanie tej zasady, gdyż lokalny charakter świadczenia usług umożliwia ich realizację przy możliwie najniższych kosztach oraz zapewnia sprawny i terminowy odbiór odpadów.
Dodatkowe wymagania
Ustawodawca nakłada na przedsiębiorcę ubiegającego się o wpis do RDR obowiązek spełnienia dodatkowych wymagań, które przedsiębiorstwo wnioskującego musi spełniać. Rzeczone wymogi zostały określone w art. 9d ust. 1 ustawy o oraz następnie uszczegółowione w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z dnia 11 stycznia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 122, dalej jako rozporządzenie). Przedmiotowe wymagania odnoszą się do przedsiębiorstwa wnioskującego, które należy rozumieć zgodnie z art. 551 k.c. jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Wymogi ogólne zawarte w art. 9d ust. 1 ustawy można podzielić na takie, które dotyczą aktualnego stanu technicznego składników przedsiębiorstwa, umożliwiającego świadczenie usług odbioru odpadów komunalnych, oraz na takie, które w sposób szczególny rezonują na przyszłość, gdyż dotyczą obowiązku utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego pojazdów i innych urządzeń służących do odbierania odpadów.
Zgodnie z art. 9c ust. 4 ustawy, wniosek o wpis do RDRu powinien zawierać również oświadczenie przedsiębiorcy o spełnieniu wymogów wymaganych do wykonywania działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. W związku ze złożeniem takiego oświadczenia organ administracji publicznej, rozpatrując wniosek o wpis, dokonuje wyłącznie jego kontroli formalnej, tj. bada, czy wniosek został złożony w sposób poprawny oraz czy nie zawiera braków. Organ nie weryfikuje natomiast zgodności ze stanem rzeczywistym treści wniosku. Celem tego rozwiązania jest usprawnienie postępowania administracyjnego w sprawie wpisu do RDRu, przy jednoczesnym przeniesieniu odpowiedzialności za prawidłowość i zgodność ze stanem faktycznym składanych oświadczeń z organu administracji publicznej na podmiot wnioskujący, w którego interesie leży złożenie wniosku zgodnego z prawdą.
