Od czasu opublikowania artykułu stan prawny uległ zmianie. Aktualny stan prawny przedstawia ten wpis.
W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej oraz potrzeby ochrony środowiska, prawo i regulacje w zakresie gospodarki odpadami przechodzą istotne zmiany. Wprowadzenie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych stanowi krok ku zrównoważonemu rozwojowi i podkreśla znaczenie wykorzystania czystych technologii w sektorze publicznym. W tym artykule przyjrzymy się, jakie wymogi stawia przed zamawiającymi i wykonawcami nowa regulacja w kontekście odbioru odpadów.
Zobowiązania samorządów do promowania elektromobilności
Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek wykorzystywania pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym (art. 35 i art. 68), a także pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi (art. 68a), przy realizacji zadań publicznych.
Obowiązek stosowania tzw. pojazdów elektromobilnych aktualizuje się w dwóch sytuacjach:
1) gdy jednostka samorządu terytorialnego o liczbie mieszkańców równej co najmniej 50 000 mieszkańców, wykonuje, zleca lub powierza w ramach zamówienia publicznego wykonanie zadania własnego;
2) gdy zamawiający zleca zamówienie publiczne o wartości przekraczającej próg unijny o kodzie CPV wymienionym w art. 68b.
Zadania własne gminy
Zadania własne gminy obejmują zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, w tym sprawy utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Tym samym, jeśli Zamawiający jest gminą przekraczającą 50 000 mieszkańców, to odbiór odpadów komunalnych na podstawie umowy w sprawie zamówienia publicznego będzie musiał być realizowany z wykorzystaniem pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym. Do 31 grudnia 2024 r. minimalny udział tych pojazdów wynosi 10%, od 1 stycznia 2025 r. 30%.
Zamówienia publiczne o wartości przekraczającej próg unijny
Obowiązki wykorzystania pojazdów elektrycznych lub napędzanych wodorem należących do kategorii N1 (pojazdy do 3,5 tony) oraz napędzanych paliwami alternatywnymi kategorii należących do kategorii N2 i N3 (odpowiednio do 12 ton i ponad 12 ton), dotyczą wyłącznie postępowań, o których mowa w art. 68b ustawy o elektromobilności. Wskazany przepis wiąże omawianą powinność z wartością zamówienia, która powinna przekraczać progi unijne. Drugim kryterium stosowania tych przepisów jest to, aby przedmiot zamówienia obejmował jeden z kodów CPV wskazanych w art. 68b pkt 3 u.e. – m.in. kod CPV 90511000-2, wywóz odpadów.
Jeśli warunki te są spełnione, zamawiający zobowiązany jest zapewnić, aby udział pojazdów kategorii N1 (do 3,5 tony) wynosił przynajmniej 22%, natomiast dla pojazdów kategorii N2 (między 3,5 a 12 ton) i N3 (powyżej 12 ton) ustalono minimalny udział na poziomie 7%.
Krzyżowanie się obowiązków
W zależności od sytuacji może okazać się, że oba obowiązki mogą mieć zastosowanie, tylko jeden z nich lub żaden.
Poniżej przedstawiamy kilka przykładów.
Przykład 1
Zamawiający – gmina o liczbie mieszkańców wynoszącej 100.000 zleca odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców i transport ich do instalacji. Wartość zamówienia przekracza progi unijne, a opisie przedmiotu zamówienia zawarto kod CPV 90511000-2, wywóz odpadów.
W tej sytuacji Zamawiający powinien zapewnić stosowanie pojazdów zgodnie z art. 35 (art. 68) i art. 68a ustawy. Zamawiający jest dużą gminą (ponad 50.000 mieszkańców), zleca wykonanie zadania własnego gminy, wartość zamówienia przekracza próg unijny i obejmuje swoim przedmiotem kod wymieniony w art. 68b.
Przykład 2
Zamawiający – gmina o liczbie mieszkańców wynoszącej 40.000 zleca odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców i transport ich do instalacji. Wartość zamówienia przekracza progi unijne, a opisie przedmiotu zamówienia zawarto kod CPV 90511000-2, wywóz odpadów.
W tej sytuacji Zamawiający powinien zapewnić stosowanie pojazdów wyłącznie z art. 68a ustawy. Zamawiający jest małą gminą, ale wartość zamówienia i przedmiot wymusza zastosowanie art. 68a.
Przykład 3
Zamawiający – gmina o liczbie mieszkańców wynoszącej 100.000 zleca odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców i transport ich do instalacji. Wartość zamówienia przekracza progi unijne, ale w opisie przedmiotu zamówienia nie zawarto kodu CPV 90511000-2.
W tej sytuacji Zamawiający powinien zapewnić stosowanie pojazdów wyłącznie z art. 35 (art. 68) ustawy. Zamawiający jest dużą gminą (ponad 50.000 mieszkańców), zleca wykonanie zadania własnego gminy, wartość zamówienia przekracza próg unijny, ale nie obejmuje swoim przedmiotem kodu wymienionego w art. 68b.
Przykład 4
Zamawiający – gmina o liczbie mieszkańców wynoszącej 30.000 zleca odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców i transport ich do instalacji. Wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych, a w opisie przedmiotu zamówienia zawarto kod CPV 90511000-2, wywóz odpadów.
W tej sytuacji Zamawiającego nie obciąża obowiązek stosowania pojazdów elektromobilnych. Zamawiający jest małą gminą (poniżej 50.000 mieszkańców), a wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych.
Sposób obliczania udziału pojazdów elektrycznych
Interesującym aspektem jest wprowadzenie przez ustawę metodyki obliczania udziału pojazdów elektrycznych i napędzanych paliwami alternatywnymi. Zgodnie z art. 36a, wielkość udziału poniżej 0,5 zaokrągla się w dół, natomiast udział równy lub większy niż 0,5 zaokrągla się w górę. Jest to istotne dla zrozumienia, jak w praktyce realizować będzie się wymogi ustawy.
Przykład
Wykonawca stosować będzie do wykonania zamówienia 4 pojazdy. Zobowiązany jest wykorzystać przy realizacji zadania co najmniej 10% pojazdów.
Minimalny udział 10% przy 4 pojazdach wynosi 0,4 pojazdu. Stąd udział zaokrągla się w dół. Wykonawca nie jest zobowiązany do wykorzystywania żadnego pojazdu elektromobilnego.
